Przez osiem wieków Polska była monarchią, w tym przez kilkaset lat Rzecząpospolitą, która posiadała króla. Te osiem wieków to historia wielkich wodzów, jak Bolesław Chrobry czy Jan III Sobieski, budowniczych potęgi – jak Kazimierz Jagiellończyk czy Zygmunt Stary, obrońców i wskrzesicieli niepodległości – jak Władysław Łokietek czy Jan Kazimierz, a także – świętych, jak królowa Jadwiga, czy jej patronka, matka Henryka Pobożnego.
Ta historia stworzyła Polskę.
Kiedy się kończy? W istocie chyba dopiero wtedy, gdy Rada Regencyjna – miesiąc po proklamowaniu niepodległości Polski – przekazała Józefowi Piłsudskiemu najpierw wojskową, potem cywilną władzę. A może jeszcze później…
Co historia ta mówi nam dziś o władzy suwerennej i jej źródłach, o relacjach między państwem a narodem, o naszej historii i kulturze?
W 1000-lecie koronacji Bolesława Chrobrego i Mieszka II kwestie te rozważa szereg osobistości naszego życia religijnego, kulturalnego, politycznego. Czy te osiem wieków to historia definitywnie zamknięta? „Obecność Korony” to jednocześnie raport o Wielkiej Tradycji Państwowej. Oby nie zgasła.
***
W tysiąclecie powstania Królestwa Polskiego postanowiliśmy zwrócić się do grona wybitnych osobistości kultury, nauki, polityki o zabranie głosu na temat aktualności i trwałości tego dziedzictwa. Postawiliśmy im kilka pytań, traktując je nie jako zamknięty kwestionariusz, ale jako inspirację dla ogólnej refleksji.
Jakie znaczenie dla współczesnej świadomości narodowej i historycznej ma monarchiczne dziedzictwo dawnej Polski? Czy jest to tylko prehistoria Ojczyzny, której właściwe dzieje stanowią walki o wolność XIX i XX wieku, czy przeciwnie – historyczny i państwowy fundament polskiego patriotyzmu? Czy pamięć wybitnych władców powinna odgrywać większą rolę w polskiej pamięci? Czy monarchistyczna myśl dwudziestolecia międzywojennego (Stanisław Mackiewicz, Marian Zdziechowski i inni) ma dzisiaj dla nas znaczenie? Jakie wartości ustrojowe zawiera w sobie tradycja polskiej monarchii? Czy argumentacja świętego Tomasza z Akwinu na rzecz monarchii zachowuje dziś wartość? Czy współczesne monarchie w Europie (i pamięć monarchii tam, gdzie już ich nie ma) są ważnym faktem narodowym i kulturowym? Jakie doświadczenia monarchii w ciągu ostatniego wieku (od czasów pierwszej wojny światowej) można uznać za najwartościowsze?
Niniejsza książka to plon tego namysłu. Chcielibyśmy, by stała się motywem do refleksji nad naszą wielką tradycją państwową. Jeśli tak się stanie – zbiór wypowiedzi, które niżej prezentujemy, spełni swoją rolę.
Marek Jurek, Bogusław Kiernicki
***
Spis treści:
Marek Jurek, Bogusław Kiernicki, Słowo od wydawcy
Abp Józef Michalik, Kamień milowy historii czy kamyk w mozaice tożsamości Polaków?
ks. dr Maciej Zachara MIC, Liturgia koronacji Bolesława Chrobrego
Paweł Lisicki, Piast na tronie Dawida
Paweł Figurski, 1025 and All That?
Michał Gołębiowski, Ukoronowanie Maryi Panny jako tajemnica wiary
Marta Kwaśnicka, Ołtarz Ojczyzny. Stanisław versus król
Paweł Milcarek, Królewski kanon polityki polskiej
Andrzej Nowak, Srebrne orły niepodległości na tysiąclecie Królestwa Polskiego. Piękno Historii
Grzegorz Kucharczyk, 1025–2025: Monarchia (Państwo) – Świętość – Suwerenność
Wojciech Turek, Chrzest i panowanie Piastów, nasz fundament
Andrzej Horubała, Gombrowicz i Chrobry. Komunikat
Łukasz Jasina, Monarchia w kinie – klejnoty, symbole i rytuały
Janusz Kotański, Dwa zdania po obodrzycku a Bolesław Chrobry
Krzysztof Koehler, Panie mój (to nawiętszy tytuł u swobodnych). Prolegomena do rozważań o władzy królewskiej w literaturze staropolskiej XVI i początku XVII wieku
Jacek Bartyzel, Tradycja monarchiczna w Polsce. Refleksje na Millenium Regni Poloniae
Filip Memches, Ukraina między „dwoma królestwami tego samego diabła”. Monarchizm Wacława Lipińskiego
Aleksander Hall, Czy Charles de Gaulle był monarchistą?
Jacek Kowalski, Jedno w Sarmacyjej królestwo
Kacper Kita, Chrobry – szansa na budowę zwycięskiego mitu?
Tomasz Rowiński, Nasze czasy, czyli konfederacja w obronie Polski chrześcijańskiej
Jan Maciejewski, Tysiącletnie królestwo
Marek Jurek, Rzeczpospolita, która przez wieki miała króla
